Συνέντευξη στη Λίλιαν Ψύλλα για το GRtraveller @ WTM London 2025

Λίγοι άνθρωποι ενσαρκώνουν τη σύνδεση πολιτισμού, φιλοξενίας και συναισθήματος τόσο φυσικά όσο η Άντζελα Γκερέκου.
Ηθοποιός, αρχιτέκτονας και πρώην υφυπουργός Τουρισμού, αποτελεί εδώ και χρόνια μια γνήσια φωνή της δημιουργικής ταυτότητας της Ελλάδας.
Το βιβλίο της, «Γεύσεις & Μνήμες – Από 30 Κερκυραϊκές Συνταγές της Μαμάς», είναι ένα τρυφερό ταξίδι επιστροφής στις ρίζες: στην οικογενειακή αυλή της Κέρκυρας, στις γυναίκες που διαμόρφωσαν τη γεύση και την ψυχή της, στις μυρωδιές που έγιναν μνήμη και πολιτισμός.

1. Το βιβλίο σας «Γεύσεις & Μνήμες – Από 30 Κερκυραϊκές Συνταγές της Μαμάς» είναι μια τρυφερή αναδρομή στις ρίζες σας και στη γαστρονομική ψυχή της Κέρκυρας. Ποια προσωπική στιγμή ή εικόνα στάθηκε η αφορμή για να αποφασίσετε να αποτυπώσετε αυτές τις γεύσεις σε βιβλίο;

Η ανάγκη να γράψω αυτό το βιβλίο γεννήθηκε σαν μια εσωτερική επιστροφή. Έπειτα από χρόνια διαδρομών, θεώρησα πως ήρθε η στιγμή να ξαναγυρίσω εκεί απ’ όπου ξεκίνησαν όλα στην κουζίνα της μαμάς μου, στην αυλή του σπιτιού μας στην Κέρκυρα, στις μυρωδιές που σημάδεψαν την παιδική μου ψυχή. Θυμάμαι τη μαμά Μαρία να μαγειρεύει και τη γιαγιά να ξεφυλλίζει το τετράδιό της με τις συνταγές. Εκεί μέσα υπήρχε η ζωή μας. Ένα βλέμμα, μια γεύση, ένα άγγιγμα που έκλεινε μέσα του ολόκληρο το παρελθόν.

Έτσι γεννήθηκε η ιδέα: να διασώσω εκείνες τις στιγμές πριν χαθούν στον χρόνο. Το βιβλίο είναι φόρος τιμής στις γυναίκες της ζωής μου, στους ανθρώπους που με έμαθαν πως το φαγητό δεν είναι απλώς τροφή, αλλά τρόπος να αγαπάς, να θυμάσαι, να συνεχίζεις. Κι εκεί, ανάμεσα στις συνταγές, υπάρχει και το σύμβολο του απείρου (∞) να περιπλέκεται με τα αρχικά του ονόματός μου Α-G. Δεν είναι ένα λογότυπο, αλλά η δική μου εσωτερική υπογραφή. Μια υπενθύμιση πως τίποτα δεν τελειώνει· όλα συνεχίζονται, μεταμορφώνονται, επιστρέφουν με άλλο πρόσωπο, αλλά την ίδια ψυχή.

2. Η κερκυραϊκή κουζίνα είναι ένα πολύχρωμο μωσαϊκό πολιτισμών – βενετσιάνικων, ηπειρωτικών, μεσογειακών. Αν έπρεπε να επιλέξετε μία συνταγή που συμπυκνώνει την ταυτότητα του νησιού σας, ποια θα ήταν και γιατί;

Αν έπρεπε να διαλέξω μόνο μία, θα διάλεγα την παστιτσάδα. Όχι μόνο γιατί είναι η πιο εμβληματική κερκυραϊκή συνταγή, αλλά γιατί κρύβει μέσα της όλη την ψυχή του νησιού. Το άρωμα των μπαχαρικών, η πυκνή σάλτσα, το πάθος της γεύσης — όλα συνθέτουν μια γαστρονομική μελωδία γεμάτη ένταση και τρυφερότητα μαζί. Είναι ένα πιάτο που γεννήθηκε από τις επιρροές της Βενετίας, αλλά ρίζωσε στη δική μας γη, στην κερκυραϊκή καρδιά.

Η παστιτσάδα είναι για μένα σαν ένα οικογενειακό τραπέζι Κυριακής. Φέρνει κοντά γενιές, συνδέει τις μνήμες, κάνει τη στιγμή ιερή. Είναι αυτό το γευστικό σημείο συνάντησης του παλιού με το καινούργιο. Κι όπως το άπειρο (∞) που φέρω στο βιβλίο μου, έτσι κι αυτή η συνταγή είναι ένας κύκλος συνέχειας. Δεν ανήκει πια μόνο στο χθες. Ζει και αναπνέει μέσα στο σήμερα, όπως κάθε παράδοση που αγαπήθηκε και διατηρήθηκε με σεβασμό.

3. Έχοντας υπηρετήσει επί σειρά ετών τον ελληνικό τουρισμό και γνωρίζοντας από μέσα τη δύναμη του πολιτισμού ως εργαλείου προβολής, πώς βλέπετε τον ρόλο της γαστρονομίας στη σύγχρονη τουριστική ταυτότητα της Ελλάδας; Μπορεί το φαγητό να λειτουργήσει ως «πρεσβευτής» της χώρας;

Απόλυτα. Το φαγητό είναι ένας ζωντανός φορέας πολιτισμού, ένας τρόπος επικοινωνίας που δεν χρειάζεται μετάφραση. Είναι ο πιο άμεσος, ο πιο ανθρώπινος τρόπος να γνωρίσει κανείς έναν τόπο. Όταν ταξιδεύεις, μπορεί να μη θυμάσαι πάντα τα τοπία ή τα αξιοθέατα, αλλά θυμάσαι τη γεύση, τη μυρωδιά, το συναίσθημα που σου άφησε ένα φαγητό μαγειρεμένο με αγάπη.

Η γαστρονομία του κάθε τόπου είναι η ψυχή της φιλοξενίας και η πιο γνήσια έκφραση της ταυτότητάς του. Δεν είναι τυχαίο ότι η επιστήμη έχει αποδείξει πως η μνήμη της γεύσης είναι η τελευταία που εγκαταλείπει τον άνθρωπο· μένει μαζί του μέχρι το τέλος, σαν βαθιά αποτύπωση στο κύτταρο. Είναι ένα είδος μνήμης που ταξιδεύει μέσα στο DNA μας, περνά από γενιά σε γενιά, σαν άυλη πληροφορία που κουβαλά την ιστορία και την αγάπη των προγόνων μας.

Η Ελλάδα έχει αυτή τη σπάνια γευστική ταυτότητα, βαθιά ριζωμένη στη φύση και στον πολιτισμό της. Μέσα από αυτήν μπορούμε να μιλήσουμε για τον τρόπο ζωής μας, για τη σχέση μας με τη γη, για την έννοια της ευζωίας. Γι’ αυτό και πιστεύω πως το φαγητό είναι ο πιο δυνατός πρεσβευτής της χώρας μας — γιατί μιλά τη γλώσσα της καρδιάς, αλλά και της μνήμης. Και η μνήμη είναι ατέρμονη· συνδέει τον άνθρωπο με τον τόπο του, το παρελθόν με το παρόν, και την εμπειρία με το συναίσθημα.

4. Ζούμε σε μια εποχή όπου η αυθεντικότητα έχει γίνει ζητούμενο, αλλά συχνά χάνεται πίσω από τη μόδα του “gastro-tourism”. Πώς πιστεύετε ότι μπορούμε να προωθήσουμε τη γαστρονομική μας κληρονομιά χωρίς να τη «μαρκετάρουμε» υπερβολικά;

Η αυθεντικότητα δεν προβάλλεται. Απλώς βιώνεται. Όταν κάτι είναι αληθινό, δεν χρειάζεται σκηνοθεσία για να αγγίξει την ψυχή. Η ελληνική γαστρονομία δεν έχει ανάγκη από επιτηδευμένες εικόνες ή εφήμερες τάσεις. Έχει ήδη μέσα της την ποίηση της απλότητας, την αλήθεια των ανθρώπων που τη δημιούργησαν, τη σοφία του μέτρου και του φωτός.

Αυτό που χρειαζόμαστε σήμερα δεν είναι να “πουλήσουμε” τη γεύση, αλλά να την αφηγηθούμε. Να μιλήσουμε γι’ αυτήν όπως μιλάμε για μια ανάμνηση, με σεβασμό και ευαισθησία. Να θυμίσουμε ότι πίσω από κάθε πιάτο υπάρχει ένας άνθρωπος, μια ιστορία, μια εποχή. Ένας παππούς που ζύμωνε, μια γιαγιά που έβραζε το λάδι με υπομονή, μια μητέρα που μαγείρευε με το βλέμμα στραμμένο στην οικογένεια.

Η παράδοση δεν είναι κάτι στατικό· είναι ένας ζωντανός οργανισμός που εξελίσσεται μαζί μας, αρκεί να κρατά την ψυχή του ανέπαφη. Μπορούμε να τη φέρουμε στο σήμερα χωρίς να τη διαστρεβλώνουμε — με σεβασμό στις ρίζες, αλλά και με τόλμη για εξέλιξη. Το ζητούμενο δεν είναι να την εμπορευτούμε, αλλά να τη μοιραστούμε. Όπως μοιράζεσαι ένα τραπέζι με φίλους, με φως, με απλότητα, με αγάπη.

Γιατί η αυθεντικότητα δεν είναι τάση αλλά είναι τρόπος ζωής. Και η ελληνική κουζίνα, με τις γεύσεις και τις μνήμες της, μας θυμίζει ακριβώς αυτό:
Ότι το φαγητό είναι μια πράξη αγάπης, μια μορφή επικοινωνίας που ενώνει τους ανθρώπους. Εκεί βρίσκεται το αληθινό της μεγαλείο — στην απλότητα που δεν χρειάζεται να αποδείξει τίποτα, γιατί ήδη μιλά κατευθείαν στην καρδιά.

Η Άντζελα Γκερέκου μάς υπενθυμίζει ότι η γεύση είναι μνήμη και ότι η μνήμη είναι πολιτισμός.
Σε μια εποχή που η ταχύτητα απειλεί την ουσία, εκείνη μάς καλεί να επιστρέψουμε στο τραπέζι της μαμάς, στην αυλή, στη μυρωδιά του βασιλικού και της ντομάτας.
Εκεί όπου η Ελλάδα δεν είναι τάση, αλλά τρόπος ζωής — μια πατρίδα που παραμένει ζωντανή μέσα από τη γεύση, τη μνήμη και την αγάπη.

Μάθετε περισσότερα για το έργο της Άντζελας Γκερέκου εδω: www.angelagerekou.com

Αποκτήστε το Βιβλίο της Άντζελας Γκερέκου εδώ

Το παρόν αφιέρωμα αποτελεί μέρος τουτεύχους GRtraveller @ WTM 2025,
στο πλαίσιο της ενότητας “Flavours”, και τιμά την συναισθηματική ουσία της ελληνικής γαστρονομίας
μέσα από τη φωνή της Άντζελας Γκερέκου — εκεί όπου η γεύση γίνεται μνήμη, και η μνήμη γίνεται πολιτισμός.