Συνέντευξη της Ειρήνης Σαριόγλου,
Καλλιτεχνικής Διευθύντριας
του Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου
στον Δημήτρη Πολύμερο.
To Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου ολοκληρώθηκε το 2020 με μεγάλη επιτυχία για πέμπτη συνεχόμενη χρονιά στο ακριτικό νησί, σηματοδοτώντας μία μεγάλη γιορτή για τον πολιτισμό, την ιστορία και τον κινηματογράφο.
Καστελλόριζο, το νοτιοανατολικότερο άκρο της Ελλάδας.
‘ Το νησί που μέχρι τη Μικρασιατική τραγωδία (1922) απέπνεε έναν αέρα κοσμοπολιτισμού και μεγάλης ευημερίας, μιμούμενο τη «μεγάλη αρχόντισσα της Ιωνίας», τη Σμύρνη ’
Καστελλόριζο, το μέρος όπου μέχρι το 1922 συγκέντρωνε περισσότερους από 12.000 κατοίκους αλλά και 3.000 μαθητές στη Σαντράπεια Σχολή, δωρεά της οικογένειας Σαντραπέ.
Σε αυτό το κομβικό νησί για την ιστορία του ελληνισμού, πραγματοποιείται την τελευταία εβδομάδα του Αυγούστου, το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου “Πέρα από τα Σύνορα”, το οποίο διοργανώνεται από το Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών (ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ.). Τη φετινή χρονιά (2021) τελεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Μιλήσαμε με την Ειρήνη Σαρίογλου, Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Φεστιβάλ:
-Κυρία Σαρίογλου, τι σας ενέπνευσε να πάρετε αυτήν την πρωτοβουλία και να δημιουργήσετε το φεστιβάλ;
Όλα ξεκίνησαν πριν από πέντε χρόνια, όταν η επιθυμία μας να προβάλλουμε στο Καστελλόριζο την τότε τελευταία παραγωγή του ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ. για το νησί, μας οδήγησε στην ιδέα να θεσμοθετήσουμε ένα Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ. Επρόκειτο για έναν τόμο και ένα ιστορικό ντοκιμαντέρ αφιερωμένα στο Καστελλόριζο. Μάλιστα το ντοκιμαντέρ απέσπασε και το Α’ Βραβείο Καλύτερου Ιστορικού ντοκιμαντέρ στο Λονδίνο.
‘ Η επιθυμία μας ήταν να προβληθεί στο ακριτικό νησί, γεγονός που μας οδήγησε τελικά στην ιδέα να θεσμοθετήσουμε το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου “Πέρα από τα Σύνορα”, ώστε να βοηθήσουμε το νησί να βρει τη θέση που του αξίζει στο πολιτιστικό γίγνεσθαι ’
Και τονίζω τη λέξη αυτή γιατί λίγοι ίσως γνωρίζουν τον πολιτισμό που είχε το νησάκι μέχρι τη Μικρασιατική τραγωδία. Ήθελε, ανέκαθεν, να μοιάσει στη μεγάλη αρχόντισσα της Ιωνίας, τη Σμύρνη… και για αυτό οι Καστελλοριζιοί έφερναν τα καλύτερα προϊόντα πάντα στο νησί τους… Από μεθόδους εκμάθησης της γαλλικής άνευ διδασκάλου μέχρι εσάρπες Κεϋλάνης! Σκοπός μας λοιπόν να φέρουμε όλο τον κόσμο, Έλληνες και ξένους στο Καστελλόριζο και να μεταφέρουμε την ιστορία και τον πολιτισμό του Καστελλορίζου στα πέρατα της οικουμένης. Και για αυτόν το λόγο, με την ολοκλήρωσή του, το Φεστιβάλ κάθε χρόνο ταξιδεύει εντός και εκτός Ελλάδας, προβάλλοντας τις βραβευμένες ταινίες του.
-Είναι εντυπωσιακό, πάντως, το γεγονός ότι εν καιρώ πανδημίας, σημειώθηκε ρεκόρ συμμετοχών…
Το 2020, στον απόηχο της καραντίνας και του εγκλεισμού, η προκριματική επιτροπή επέλεξε 24 ντοκιμαντέρ (από τις 304 συμμετοχές) από 18 διαφορετικές χώρες για να διαγωνιστούν για τα 7 πλέον βραβεία του Φεστιβάλ. Πρόκειται κυρίως για ντοκιμαντέρ ιστορικού περιεχομένου.
-Πώς υποδέχθηκε η τοπική κοινωνία το φεστιβάλ;
Το αγκάλιασε από την πρώτη στιγμή, καθώς πραγματοποιούνται εξαιρετικά ενδιαφέρουσες δράσεις, όπως εκπαιδευτικά προγράμματα για τα παιδιά του νησιού, συναυλίες, εκθέσεις φωτογραφίας, γλυπτικής, μαθήματα ελεύθερης κατάδυσης, θέατρο σκιών κ.ά.
Ύστερα από 110 χρόνια, φέραμε ξανά επαγγελματικό θέατρο στο νησί. Μάλιστα,
‘σε μία εποχή έντονης προκλητικότητας η πραγματοποίηση του Φεστιβάλ στο νησί φέρει έναν έντονο συμβολισμό ’
Στις περσινές παράλληλες εκδηλώσεις ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσαν η έκθεση φωτογραφίας «Καστελλόριζο, εκεί που σταματάει ο χρόνος» του Χρίστου Σιμάτου, η γλυπτική έκθεση του Αλέξανδρου Ζυγούρη και οι μουσικές ανάπαυλες με τους World Music Ensemble. Αέρας Όσκαρ φύσηξε στο Καστελλόριζο, με την προβολή του υποψήφιου για Όσκαρ Ντοκιμαντέρ, “Honeyland” των Λιούμπομιρ Στεφάνοφ και Ταμάρα Κοτέβσκα.
–
Καθώς η κουβέντα μας φτάνει στο τέλος της, κυρία Σαρίογλου, ίσως ο καλύτερος επίλογος θα ήταν να μοιραστείτε μαζί μας, αν θέλετε, μια συγκεκριμένη στιγμή, από προηγούμενο Φεστιβάλ, που έχει μείνει χαραγμένη στη μνήμη σας…
Είναι πολλές και εξαιρετικά συγκινητικές … αλλά υπάρχει μια στιγμή που δεν μπορώ να την ξεχάσω… νομίζω ήταν στο τέλος της τρίτης έκδοσης του φεστιβάλ, ένας πιτσιρικάς Καστελλοριζιός, ο Νικολής έρχεται και μου λέει με έντονο ενθουσιασμό και μεγάλη αγωνία ότι είχε λάβει τις αποφάσεις του για την καριέρα που θα ήθελε να ακολουθήσει όταν μεγαλώσει. Θα ήθελε να γίνει ιστορικός! Όταν ξαφνιασμένη ρώτησα γιατί, η απάντηση του Νικολάκη ήταν έτοιμη, ‘μα για να διοργανώνω φεστιβάλ ντοκιμαντέρ κυρία Ειρήνη…!
Το Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών (ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ.) έχει ως στόχο τη διάσωση και καταγραφή της νεώτερης ιστορίας του ελληνισμού και την αξιοποίηση ιστορικών κειμηλίων και πρωτογενών πηγών.
Η μακρόχρονη παράδοση της πολιτιστικής δραστηριότητας των ελληνικών συλλόγων και κυρίως το έργο του Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου Κωνσταντινουπόλεως (Ε.Φ.Σ.Κ.) αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία του ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ. Το λογότυπο του ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ., εμπνευσμένο από το ιστορικό λογότυπο του Ε.Φ.Σ.Κ., φιλοτεχνήθηκε από ομάδα συνεργατών του.
Το Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών (www.idisme.gr), διοργανωτής και εμπνευστής του Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου «Πέρα από τα Σύνορα» (http://beyondborders.gr/) ιδρύθηκε το 2008 από μια ομάδα ιστορικών και σήμερα απαριθμεί περισσότερα από 49.000 μέλη σε όλη την Ελλάδα.
Μεταξύ των δράσεών του, περιλαμβάνονται οι εκδόσεις επιστημονικών και λογοτεχνικών βιβλίων, η δημιουργία ιστορικών ντοκιμαντέρ (με πολλαπλές διακρίσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό), η υλοποίηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων σε σχολεία, ιδρύματα και σχολές δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (από την Ορεστιάδα μέχρι το Καστελλόριζο) με σκοπό τη διάχυση της γνώσης στους νέους ανθρώπους καθώς και τη διδασκαλία άγνωστων -κατά κύριο λόγο- πτυχών της νεότερης ελληνικής ιστορίας.
Για να γίνετε φίλος του ΙΔΙΣΜΕ δεν απαιτείται οικονομική συνδρομή. Οι εκδόσεις και τα ιστορικά ντοκιμαντέρ μας είναι ο καλύτερος τρόπος να ενισχύσετε το έργο μας και να συμβάλετε ουσιαστικά στο όραμά μας που δεν είναι άλλο από το να κάνουμε, μικρούς και μεγάλους, να αγαπήσουν την ιστορία!
Ειρήνη Σαρίογλου
Η Ειρήνη Σαρίογλου, ερευνήτρια – ιστορικός, γεννήθηκε το 1972 στην Πόλη. Απόφοιτη του Ζαππείου Λυκείου, σπούδασε αρχικά Γαλλική Γλώσσα και Λογοτεχνία στα Πανεπιστήμια Μαρμαρά και Grenoble. Ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές της σπουδές με υποτροφία του Ιδρύματος Ωνάση και του ΙΚΥ στο Πανεπιστήμιο του Birmingham της Μεγάλης Βρετανίας – Τμήμα Βυζαντινών, Οθωμανικών και Νεοελληνικών Σπουδών. Το 2004 εκδόθηκε από το ΕΛΙΑ, στα αγγλικά, μέρος της διδακτορικής της διατριβής, με θέμα την «Επιρροή της τουρκικής πολιτικής στην ελληνική εκπαίδευση της Πόλης 1923-1974» και το 2011 από το Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών (ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ.) στα ελληνικά. Έχει δημοσιεύσει επιστημονικές μελέτες και άρθρα και έχει επιμεληθεί ιστορικά ντοκιμαντέρ τα οποία και έχουν διακριθεί στην Ελλάδα και το εξωτερικό (Ζάππειο Παρθεναγωγείο Κωνσταντινουπόλεως, Γράμματα Χωρίς Παραλήπτη – Αϊβαλί 1922, Στην Εξορία – Ερζουρούμ Άσκαλε 1942, Η Σιωπηλή Σχολή – Μια αναδρομή στην ιστορία της Ι.Θ. Σχολής της Χάλκης, Ίμβρος – Τένεδος: Της Μνήμης και της Λήθης, Η Ανατολή Έδυσε κ.ά.). Έχει διδάξει οθωμανική και τουρκική ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης. Είναι Επίκουρη Καθηγήτρια του Τμήματος Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Πόλης και συν-ιδρύτρια του Ελληνικού Ιδρύματος Ιστορικών Μελετών (ΙΔ.ΙΣ.ΜΕ.).
