Συνέντευξη με την πρόεδρο του Σωματείου “Αδελφότης Προκοπιέων Όσιος Ιωάννης ο Ρώσσος”,
Αθηνών-Πειραιώς & περιχώρων, Δρ. Βιβή Σαραντίδου
Το φετινό, επετειακό, ημερολόγιο του Σωματείου “Αδελφότης Προκοπιέων Όσιος Ιωάννης ο Ρώσσος”, αφιερωμένο στην Επανάσταση του 1821, μάς αποκαλύπτει την άγνωστη ιστορία των Μικρασιατών, οι οποίοι πολέμησαν στο πλευρό των Πελοποννησίων, των Στερεοελλαδιτών και τωνυπόλοιπων Ελλήνων για την πολυπόθητη ελευθερία.
Η Δρ. Βιβή Σαραντίδου, πρόεδρος του Σωματείου, μάς δίνει περισσότερες πληροφορίες για την άγνωστη συμβολή των Μικρασιατών στον Αγώνα για Ελευθερία και μας εξηγεί γιατί στη Μικρά Ασία δεν υψώθηκε το λάβαρο της Επανάστασης.
Καταρχήν πείτε μας λίγα λόγια για το εξώφυλλο του φετινού σας ημερολογίου, που μας έκανε ιδιαίτερη εντύπωση
Στο εξώφυλλό μας απεικονίζεται ένα κουτί αρραβώνων (μπομπονιέρα) από επιχρυσωμένο ασήμι του 19ου-20ου αιώνα που το έδιναν δώρο στους καλεσμένους. Είναι ένα από τα πολλά αξιόλογα εκθέματα του Μουσείου Μικρασιατικού Πολιτισμού που ιδρύθηκε από το Δ.Σ. του Ιερού Προσκυνήματος του Οσίου Ιωάννη του Ρώσσου στο Νέο Προκόπι Ευβοίας. Εκεί εκτίθενται ιερά κειμήλια και αντικείμενα που έφεραν στην Ελλάδα κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών οι κάτοικοι του Προκοπίου.
Στις σελίδες του, ωστόσο, αποκαλύπτετε μία άγνωστη πτυχή της Επανάστασης του 1821. Πείτε μας περισσότερα γι αυτό και για ποιο λόγο επιλέξατε το συγκεκριμένο θέμα;
Το Σωματείο μας τυπώνει ετησίως ημερολόγια που διατίθενται στα μέλη και τους φίλους του. Φέτος, είναι αφιερωμένο στα 200 χρόνια από την Επανάσταση, συνεπώς και επετειακό.
” H Επανάσταση παρουσιάζεται σε όλες τις αναφορές σαν ένα γεγονός που αφορούσε τον κορμό της Ελλάδας (Πελοπόννησο, Στερεά Ελλάδα, τα νησιά) και αγνοεί τη συμμετοχή των Μικρασιατών και το ρόλο τους στον Αγώνα του Γένους”
Η επανάσταση ήταν ένας πανεθνικός ξεσηκωμός όλου του μείζονος ελληνισμού και από αυτόν δεν ήταν δυνατόν να λείψουν οι Έλληνες της Μικράς Ασίας.
Γιατί οι Μικρασιάτες δεν επαναστάτησαν παράλληλα με την κυρίως Ελλάδα;
Η απάντηση στο εύλογο ερώτημα γιατί δεν επαναστάτησαν οι Μικρασιάτες είναι πολυεπίπεδη. Το αρχικό σχέδιο του Αλέξανδρου Υψηλάντη ήταν ταυτόχρονα να ξεκινήσουν επαναστατικά κινήματα και στις παράλιες πόλεις της Μικράς Ασίας και επιπλέον τον εμπρησμό του τουρκικού στόλου στην Κωνσταντινούπολη. Το σχέδιο, όμως, αυτό έγινε γνωστό στους Τούρκους με αποτέλεσμα τη φυλάκιση και τον αποκεφαλισμό των επικεφαλής του εγχειρήματος.
” Έγινε λοιπόν σαφές ότι κάθε προσπάθεια παράλληλης εξέγερσης στη Μικρά Ασία ήταν καταδικασμένη να κατασταλεί και να οδηγήσει στην εξόντωση των εκεί Ελλήνων ”
Εκτός από το φόβο των αντιποίνων πρέπει να λάβουμε υπόψη και τη γεωπολιτική θέση του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας που δεν επέτρεψαν την ανάπτυξη επαναστατικού κινήματος. Η γεωγραφική απόσταση από την κυρίως Ελλάδα καθώς και η μειονότητά τους μέσα στο τουρκικό στοιχείο είναι κάποιοι από τους λόγους που η παράλληλη επανάσταση ήταν αδύνατη.
Η κήρυξη της Επανάστασης επηρέασε τους Έλληνες της Μικράς Ασίας; Υπήρξαν κάποιου είδους αντίποινα από τους Τούρκους;
Η κήρυξη της Επανάστασης έγινε αφορμή διωγμών και σφαγών κατά των Ελλήνων όλης της Μικράς Ασίας. Με χαρακτηριστικά παραδείγματα το ολοκαύτωμα των Κυδωνιών (σημερινό Αϊβαλί), οι φονικοί διωγμοί στη Σμύρνη, οι σφαγές και λεηλασίες στη Νέα Έφεσο (σημερινό Κουσάντασι) καθώς και τον απαγχονισμό του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε’ το καλοκαίρι του 1821. Το κύμα αυτών των διωγμών συνετέλεσε στην ενίσχυση της εθνικής συνείδησης όλων των Ρωμιών και ιδιαίτερα αυτών που κατοικούσαν, στα ενδότερα της Μικράς Ασίας, και στη Καππαδοκία.
Παρόλα αυτά, οι Μικρασιάτες στήριξαν την Επανάσταση του 1821; Ποια ήταν η ουσιαστική συμβολή τους;
Οι Μικρασιάτες δεν υπήρξαν μόνο θύματα της εκδικητικής μανίας των Τούρκων. Παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες είχαν αξιοσημείωτη ενεργή συμμετοχή στην επανάσταση με την εθελοντική στράτευση χιλιάδων Μικρασιατών που συμμετείχαν στις μάχες στο πλευρό των ομογενών τους καθώς και η μύηση πολλών στη Φιλική Εταιρεία. Η Φιλική Εταιρεία εξαπλώθηκε στην Κωνσταντινούπολη, στη Σμύρνη, στις Κυδωνίες, στην Καππαδοκία αλλά και στον Πόντο. Στην Καππαδοκία υπάρχουν πληροφορίες ότι Φιλικός ήταν ο μητροπολίτης Καισαρείας Παΐσιος καθώς και ο προπάππος του Σεραφείμ Ρίζου, από τη Σινασό, ο οποίος κρεμάστηκε από τους Τούρκους στην Προύσα γιατί ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας. Εκτός από τους μυηθέντες στη Φιλική Εταιρεία υπάρχουν αναφορές για την υλική και χρηματική βοήθεια των Μικρασιατών υπέρ των σκοπών του Αγώνα.
” Επίσης, πολλοί λίγοι γνωρίζουν ότι το χρυσοκέντητο ύφασμα που χρησιμοποιήθηκε ως λάβαρο της επανάστασης και απεικονίζει την Κοίμηση της Θεοτόκου, κεντήθηκε στη Σμύρνη ”
Ακόμα, δεν είναι γνωστό ότι την επόμενη της επανάστασης δεκαεπτά γυναίκες στην Καισάρεια της Καππαδοκίας έπεσαν στον ποταμό Σάρρο για να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων. Η πλέον, επίσημη αγωνιστική προσφορά των Μικρασιατών ήταν η συγκρότηση της Ιωνικής Φάλαγγας (1826-1828), ενός στρατιωτικού σώματος αποτελούμενου από Μικρασιάτες με επικεφαλής τον Σμυρναίο Ιωάννη Καρόγλου που έδωσαν το μαχητικό παρών σε Πελοπόννησο, Στερεά Ελλάδα και Χίο.
Ποιες είναι οι ιστορικές πηγές αυτών των πληροφοριών;
Είναι αλήθεια ότι δεν υπάρχουν αρκετές πηγές κυρίως λόγω του φόβου των Μικρασιατών να δημοσιοποιήσουν τις ενέργειες τους. Η άντληση των πληροφοριών είναι από πηγές του Ελλαδικού χώρου και από κάποια ιδιωτικά απομνημονεύματα. Το ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού εξέδωσε το 2010 το βιβλίο «Η Μικρά Ασία στην Επανάσταση του 1821: Η Συμβολή των Μικρασιατών στον Εθνικό Αγώνα» του Τ. Σαλκιτζόγλου και αυτό είναι η πηγή των πληροφοριών μας.
”Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης είναι πολύ εύκολο ένας μικρός λαός να χάσει την ταυτότητα του και λαός που ξεχνά την ιστορία του, αργά αλλά σταθερά εξαφανίζεται ”
Πόσο σημαντικό θεωρείτε για τους Μικρασιάτες αλλά και για όλους τους Έλληνες να διατηρήσουμε ζωντανή την ιστορική μας μνήμη;
Λίγα πράγματα μπόρεσαν να πάρουν οι Μικρασιάτες πρόσφυγες μαζί τους. Έφεραν όμως στην Ελλάδα, τις μνήμες τους, την εργατικότητα και τη δημιουργικότητα τους, αξίες που τους βοήθησαν να προοδεύσουν και ταυτόχρονα βοήθησαν στην ανάπτυξη της Ελλάδας. Θεωρούμε χρέος μας και ελάχιστο φόρο τιμής στη γενιά που υπέφερε άδικα, να μην επιτρέψουμε τη λήθη και να διατηρήσουμε τα έθιμα, τις παραδόσεις και τις αξίες των προγόνων μας από τις «χαμένες πατρίδες» έτσι ώστε να διασφαλίσουμε τις προϋποθέσεις για ένα καλύτερο μέλλον. Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης είναι πολύ εύκολο ένας μικρός λαός να χάσει την ταυτότητα του και λαός που ξεχνά την ιστορία του, αργά αλλά σταθερά εξαφανίζεται. Όμως δεν είναι δυνατόν η Ελλάδα με τόσο πολιτισμό να χαθεί σε αυτόν τον κυκεώνα της παγκοσμιοποίησης.
Λίγα λόγια για το Σωματείο “ Αδελφότης Προκοπιέων Όσιος Ιωάννης ο Ρώσσος” Αθηνών και περιχώρων
Πρόκειται για το πρώτο Μικρασιατικό Σωματείο στην Ελλάδα. Ιδρύθηκε στις 25 Μαΐου 1924 από “ξεριζωμένους” Έλληνες του Προκοπίου της Καππαδοκίας, με σκοπούς την αλληλεγγύη και την αλληλοβοήθεια για την εγκατάσταση τους στη νέα τους πατρίδα. Οι Προκοπιείς, μέσω της εκκλησίας, διατήρησαν την εθνική τους ταυτότητα και συνείδηση. Στην ονομασία του Σωματείου αναφέρεται, επίσης, ο Όσιος Ιωάννης ο Ρώσσος, ο οποίος έζησε και αγίασε στο Προκόπι. Οι Προκοπιείς μετέφεραν κρυφά από τους Τούρκους το σκήνωμα του και έκτισαν ναό προς τιμήν του στο Νέο Προκόπι Ευβοίας. Η μνήμη του γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 27 Μαΐου
. 
@prokopi1924
prokopi1924@gmail.com
