Κωνσταντίνος Κουσκούκης

Καθηγητής Δερµατολογίας, Νοµικός, Πρόεδρος Ελληνικής Ακαδηµίας Ιαµατικής Ιατρικής, Πρόεδρος Παγκόσµιας Ακαδηµίας Κινέζικης και Συµπληρωµατικής Ιατρικής, Αντιπρόεδρος Παγκοσμίου Ιπποκρατείου Ινστιτούτου Ιατρών, τ. Γεν. Γραμμ.Υπουργείου Παιδείας, Αντιπρύτανης ΔΠΘ

ΜΕΔΟΥΣΕΣ ΚΑΙ ΚΟΥΝΟΥΠΙΑ: ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ ΤΟΥ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΟΥ 

Τα τσιμπήματα από μέδουσες και κουνούπια είναι ιδιαίτερα συχνά το καλοκαίρι και μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονώδεις ή και αλλεργικές δερματικές αντιδράσεις. 

Το τσίμπημα από μέδουσες ανήκουν στις υδατογενείς δερματοπάθειες. Προκαλούν έντονο πόνο, πρήξιμο στο επίμαχο σημείο και μούδιασμα που μπορεί να απλωθεί στο υπόλοιπο μέλος. Αυτά είναι τα χαρακτηριστικότερα συμπτώματα και πρέπει να αντιμετωπιστούν άμεσα. 

Το τσίμπημα των κουνουπιών δεν προκαλεί τίποτα περισσότερο από κνησμό. Σε ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων μπορεί να προκληθεί αλλεργία ακόμη και λοίμωξη. Χαρακτηριστικά, όσοι πάσχουν από το «σύνδρομο Skeepers», εμφανίζουν εντός ολίγων ωρών από το τσίμπημα τοπικό οίδημα και συχνά πυρετό, ενώ μπορεί να εμφανίσουν ακόμη και αναφυλαξία δηλαδή μία απειλητική για τη ζωή αντίδραση, η οποία οδηγεί σε πρήξιμο στο λαιμό, πτώση της πίεσης, συριγμό αλλά και σήψη. Η αναφυλαξία απαιτεί άμεση ιατρική αντιμετώπιση. Πέραν όμως των αλλεργικών αντιδράσεων, ένα μολυσμένο κουνούπι μπορεί να επιφέρει στο θύμα του, σοβαρές ασθένειες, όπως ο ιός του Δυτικού Νείλου, ιός Ζίκα, δάγκειος πυρετός καθώς και ελονοσία. Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια έχουν καταγραφεί κρούσματα λοίμωξης από τον ιό του Δυτικού Νείλου, καθώς και σπανιότερα από ελονοσία. 

Η αντιμετώπισή των τσιμπημάτων αυτών, καθώς και των τσιμπημάτων από λοιπά έντομα, αράχνες, αχινούς, σπανίως χρήζουν ιατρικής περίθαλψης και στην πλειονότητα των περιπτώσεων μπορεί να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά από τον ίδιο τον ασθενή. Στόχος της θεραπείας είναι αφενός η υποχώρηση του εξανθήματος και του συνοδού κνησμού και αφετέρου η πρόληψη και θεραπεία των επιμολύνσεων με καθαρισμό της πάσχουσας περιοχής με χρήση αντισηπτικού, ενώ σε δηλητηριώδη δείγματα, η εφαρμογή πάγου και η ακινητοποίηση του μέλους μπορεί να περιορίσει την τοπική αντίδραση. Επίσης, τα μέτριας ισχύος τοπικά στεροειδή χορηγούμενα δύο φορές ημερησίως για σύντομο χρονικό διάστημα, ενώ λόγω της συχνής συνύπαρξης βακτηριακής και μυκητιασικής επιμόλυνσης απαιτείται η εφαρμογή τριπλού τοπικού κορτικοστεροειδούς, αντιβιοτικού, και αντιμυκητιασικού παράγοντα, για να αντιμετωπιστεί η φλεγμονή και ο κνησμός, ενώ παράλληλα εκριζώνεται ο εμπλεκόμενος μικροβιακός παράγοντας, και σε εκτεταμένες και εμμένουσες δερματικές αντιδράσεις μπορεί να δοθεί ένα βραχύχρονο σχήμα από του στόματος κορτικοστεροειδών. 

Περαιτέρω θεραπευτικά δρουν: η τοπική εφαρμογή κρέμας ή λοσιόν καλαμίνης με κατευναστική δράση που βοηθά στην υποχώρηση του κνησμού, τα από του στόματος αντιισταμινικά πρώτης ή δεύτερης γενεάς, για την αντιμετώπιση του νυχτερινού κνησμού, τα οποία χορηγούνται έως την υποχώρησή του και τα αντιβιοτικά, τοπικά ή συστηματικά, που χορηγούνται σε περιπτώσεις επιμόλυνσης έως την υποχώρηση της λοίμωξης. Ειδική θεραπεία απαιτείται στη δοθιηνική μυΐαση με τοπική εφαρμογή βαζελίνης στις βλάβες προκαλώντας ασφυξία στις προνύμφες, οι οποίες απομακρύνονται με ευκολία την επόμενη ημέρα και σε δήγματα από ψύλλους, κρότωνες και τουνγκίαση με προσεκτική αφαίρεση του με κατάλληλη λαβίδα που διαθέτει λεπτά, στενά και αιχμηρά άκρα ασκώντας ομοιόμορφη πίεση και ήπια δύναμη, ώστε να απομακρυνθεί ολόκληρο. 

Πώς να προφυλαχθούμε από καλοκαιρινούς κινδύνους 

Ιδιαίτερα όσον αφορά τα τσιμπήματα εντόμων, γενικά μέτρα πρόληψης συνιστούν: α) η αποφυγή χώρων στους οποίους αφθονούν είτε τα ίδια τα έντομα ή ζώα – ξενιστές τους, β) η χρήση ανοιχτόχρωμων ενδυμάτων που καλύπτουν το σώμα τους θερινούς μήνες, γ) η επάλειψη εντομοαπωθητικών σκευασμάτων όπως το διαιφυλοτολουαμίδιο (DEET) 20% για ενήλικες, ικαριδίνη/πικαριδίνη, IR3535, Citriodiol ή Eucalyptus citriodora oil στο δέρμα ή ψεκασμός των ενδυμάτων με spray περμεθρίνης, δ) η εφαρμογή προστατευτικών δικτυωτών πλεγμάτων όπως κουνουπιέρες, εμποτισμένων με εντομοκτόνο κατά τον ύπνο, ιδίως σε βρέφη, παιδιά, ηλικιωμένους, εγκυμονούσες και χρόνια πάσχοντες και σε περιοχές με ενδημικές παρασιτικές λοιμώξεις και ε) η αξιοποίηση των στείρων κουνουπιών. 

Ειδικά μέτρα πρόληψης στο σπίτι αποτελούν: α) η χρήση εντομοκτόνων – εντομοαπωθητικών χώρου, β) ο ψεκασμός με εντομοκτόνα σε πατώματα, χαλιά, έπιπλα, στρώματα, γ) οι σήτες σε πόρτες, παράθυρα, φεγγίτες  και αεραγωγούς τζακιού, δ) η απομάκρυνση των εστιών των στάσιμων νερών όπως λεκάνες, κουβάδες, πιατάκια γλαστρών και ε) η θεραπεία των αποικισμένων από ψύλλους σκύλων και γατιών. 

Στα πλαίσια της μείωσης των σημείων που τα κουνούπια ζουν και αφήνουν τα αυγά τους, συστήνεται η απομάκρυνση στάσιμων νερών τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα καθώς και κούρεμα γρασιδιού, θάμνων, φυλλωσιών όπου βρίσκουν καταφύγιο τα ενήλικα κουνούπια. Για πισίνα ή συντριβάνι θέτουμε κάθε μέρα σε λειτουργία το φίλτρο καθαρισμού, ενώ για τους κήπους μας δίνουμε κλίση, ώστε να απομακρύνονται και να μη λιμνάζουν τα νερά. 

Τέλος, για να αποφύγετε τέτοιου είδους τσιμπήματα θα πρέπει να μην περνάτε πολλές ώρες απροστάτευτοι στην ύπαιθρο, μένοντας ακίνητοι και με το δέρμα εκτεθειμένο, όπως ύπνος κάτω από τα αστέρια , δίπλα στη θάλασσα είτε στο δάσος, ιδανικές συνθήκες για δαγκώματα και τσιμπήματα.