Υπέρταση και Κορωνοϊός SARS-CoV2 (COVID-19): Τα δεδομένα δεν αναδεικνύουν άμεση συσχέτιση.

ΠΟΙEΣ ΕIΝΑΙ ΟΙ ΕΞΕΛIΞΕΙΣ ΑΝΑΦΟΡΙΚA ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΤΙΫΠΕΡΤΑΣΙΚH ΘΕΡΑΠΕIΑ;

Τα έως τώρα δεδομένα αναφορικά με την ιογενή πανδημία COVID-19 επιβεβαιώνουν πως πρόκειται για μία νόσο πολυσυστηματική, καθώς προσβάλλει παραπάνω από ένα οργανικά συστήματα. Η κλινική εικόνα που την συνοδεύει, οι πιθανές της επιπλοκές, η εξέλιξη της και η πρόγνωση της νόσου είναι αντικείμενο επισταμένης έρευνας. Ανάμεσα στους ασθενείς που νόσησαν από τον ιό, η πλειοψηφία εκείνων που εμφάνισαν βαριά κλινική εικόνα καθώς και επιπλοκές ήταν ηλικιωμένοι καθώς και ασθενείς με υποκείμενα νοσήματα, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η στεφανιαία νόσος, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και η αρτηριακή υπέρταση (ΑΥ).

Η πιθανή συσχέτιση μεταξύ της ΑΥ και της νόσου από κορωνοϊού, μελετήθηκε σε μεγάλο βαθμό, για δύο λόγους. Αφενός, λόγω της διαπίστωσης πως ο νέος κορωνοϊός προσδένεται και χρησιμοποιεί κατά την εξέλιξη της νόσου το μετατρεπτικό ένζυμο της αγγειοτενσίνης (ACE-2), το οποίο εκφράζεται στον πνεύμονα αλλά και σε άλλους ιστούς, και κατέχει καταλυτικό ρόλο στο νευροορμονικό σύστημα (σύστημα ρενίνης-αγγειοτενσίνης-αλδοστερόνης ή σύστημα RAAS) που ρυθμίζει την αρτηριακή πίεση στον ανθρώπινο οργανισμό. Σε υπερτασικούς ασθενείς συχνότατα το σύστημα αυτό πάσχει. Αφετέρου, λόγω της αυξημένης επίπτωσης ΑΥ στους ασθενείς που νόσησαν από COVID-19. Ωστόσο, εν τέλει η σχέση μεταξύ της ΑΥ και της νόσου από τον κορωνοϊό φαίνεται πως οφείλεται στο γεγονός πως αποτελεί μία συχνή συννοσηρότητα στους ηλικιωμένους, ενώ συχνά συνυπάρχει με παθήσεις όπως η στεφανιαία νόσος και ο σαχαρώδης διαβήτης. Τα έως τώρα επιστημονικά δεδομένα, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Υπέρτασης (ESH), δεν αναδεικνύουν επηρρέπεια προς τη νόσο, των υπερτασικών ασθενών, ενώ η ΑΥ δεν φαίνεται έως τώρα να αποτελεί από μόνη της παράγοντα κινδύνου βαρύτερης κλινικής εικόνας. Ωστόσο, έχει φανεί πως σε υπερτασικούς ασθενείς, ιδίως με αρρύθμιστη αρτηριακή πίεση, η νόσος σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών και ποσοστά θνητότητας.

Λόγω της τάσης πρόσδεσης του ιού στο ένζυμο ACE-2, υπήρξε έντονη ανησυχία για τη χρήση αντιϋπερτασικών φαρμάκων τα οποία οποία δρουν αναστέλλοντας το σύστημα RAAS, όπως είναι οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου (ACEIs) και οι αποκλειστές των υποδοχέων αγγειοτενσίνης (ARBs), φάρμακα που χρησιμοποιούνται ευρέως σε υπερτασικούς ασθενείς. Η ανησυχία για τη χρήση τους βασίστηκε στο μηχανισμό δράσης τους, ο οποίος θεωρείται ότι επάγει ή/και αυξάνει τα επίπεδα του ενζύμου ACE2, οπότε και μελετήθηκε η θεωρία πως αυξάνουν συνεπαγόμενα και τον κίνδυνο νόσησης καθώς και τη βαρύτητα της νόσου. Ωστόσο, η θεωρία αυτή δεν υποστηρίχθηκε από επιστημονικά δεδομένα. Σύμφωνα με την ESH, τα διαθέσιμα δεδομένα δεν υποστηρίζουν κάποια αιτιολογική σχέση μεταξύ των αναστολέων του συστήματος RAΑS και του νέου κορωνοϊού. Οι οδηγίες της ESH προτείνουν τη συνέχιση της αντιϋπερτασικής αγωγής ως λαμβάνεται, σε σταθερούς υπερτασικούς ασθενείς, και εν απουσία άλλων ενδείξεων για τη διακοπή της.

Συμπερασματικά, οι κατευθυντήριες οδηγίες, τόσο της Ευρωπαϊκής όσο και της Ελληνικής Εταιρείας Υπέρτασης, καθώς και της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, προτείνουν τη συνέχιση της φαρμακευτικής αγωγής στους σταθερούς ασθενείς με ΑΥ, η οποία ακολουθεί τις κατευθυντήριες οδηγίες για τη θεραπεία της υπέρτασης. Ταυτόχρονα, συμβουλεύουν τους υπερτασικούς ασθενείς να ακολουθούν ευλαβικά τις οδηγίες προστασίας που προτείνονται για την ηλικιακή κατηγορία και το προφίλ συννοσηροτήτων στο οποίο ανήκουν. Αδιαμφισβήτητα, η ερευνητική διαδικασία βρίσκεται σε συνεχή εξέλιξη, ειδικά σε αυτή την περίοδο της πανδημίας, ενώ τα αποτελέσματα και τα δεδομένα που προκύπτουν από αυτήν, εντάσσονται στις οδηγίες σύγχρονα, με στόχο την ασφάλεια και την προστασία των ασθενών.

Παραπομπές
1. ESH Statement on COVID-19. April 15th, 2020. https://www.eshonline.org/spotlights/esh-statement-covid-19/
2. Hypertension, Renin-Angiotensin-Aldosterone System Inhibition, and COVID-19. Lancet. 2020 May 30;395(10238):1671-1673
3. Κορωνοϊός SARS-CoV2(COVID-19). Eλληνική Εταιρεία Υπέρτασης. https://hypertasi.gr/UsersFiles/Documents/tomos29_1o_2020/8284_ENHMEROSH_COVID19_L.pdf
4. Κορονοιός SARS-CoV2 ( COVID-19) , Υπέρταση και Χρήση των αναστολέων του Συστήματος Ρενίνης- Αγγειοτενσίνης (αΜΕΑ και αναστολείς υποδοχέων αγγειοτασσίνης ). Tι ισχύει σήμερα. Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία. https://www.hcs.gr/default.aspx?pageid=1069
5. High blood pressure linked to increased risk of dying from COVID-19. June 5th, 2020. European Society of Cardiology. https://www.escardio.org/The-ESC/Press-Office/Press-releases/High-blood-pressure-linked-to-increased-risk-of-dying-from-COVID-19

Δημήτρης Χατζής, Καρδιολόγος
Clinical Hypertension Specialist (ESH),
Λέκτορας Ιατρικής σχολής Ευρωπαϊκού
Πανεπιστημίου Κύπρου

Μαριάννα Λεοπούλου
Ειδικευόμενη Καρδιολόγος
ΓΝΑ “Η ΕΛΠΙΣ”,
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Πατρών