“[οι λαϊκοί χοροί και τα τραγούδια]… επέζησαν ως πεμπτουσία της ιστορίας μας. Η ιστορία μας βρήκε την έκφρασή της με το θησαυρό αυτό, που κανένας κατακτητής δεν μπόρεσε να της αφαιρέσει.” -Δόρα Στράτου

Συρτός Πελοποννήσου ή Καλαματιανός

Αν και το όνομά του μαρτυρά τη σχέση του με τη Μεσσηνιακήπρωτεύουσα, στην ουσία πρόκειται για χορό της νότιας ηπειρωτικής Ελλάδας, που έγινε σύμβολο της μετά την απελευθέρωσή της και συχνά συναντάται και ως πανελλήνιος χορός. Είναι ευχάριστος χορός, πιο γρήγορος από τα άλλα είδη συρτού, σε ρυθμό 7/8 και χορεύεται με δώδεκα βήματα, όσα δηλαδή χρειάζονται για μια φράση του τραγουδιού. Άντρες και γυναίκες πιάνονται από τα χέρια σε απόσταση και χορεύουν σε ένα συνεχή κύκλο.

Πάμπολλες οι αναφορές αρχαίων συγγραφέων και σύγχρονων μελετητών καθώς και παραστάσεις σε αγγεία που συνδέουν τον Καλαματιανό με την αρχαία παράδοση. Η Δόρα Στράτου αναφέρει ότι ο συρτός είναι ο αρχαιότερος χορός. Ο Στρατηγόπουλος, σημειώνει ότι στο μέτρο του καλαματιανού χορευόταν ο αρχαίος χορός “άλογος” ενώ ο Δήμας τον συνδέει με τον αρχαίο “όρμο”.

EPSON MFP image

Τσακώνικος – Ο χορός του Θησέα

Ο Τσακώνικος, όπως έχει επικρατήσει να λέγεται, έχει βαθιές ρίζες σε πολύ αρχαία παράδοση.

Πολλοί μελετητές πιστεύουν ότι είναι ο Γερανός. Ο χορός, δηλαδή, που κατά τον Πλούταρχο, χόρεψε ο Θησέας μαζί με τους Αθηναίους συντρόφους του όταν, κατά την επιστροφή του από την Κρήτη, σταμάτησε στη Δήλο.

Χορεύεται σε 5/4 ή 5/8 ανάλογα με αν χορεύεται γρήγορα ή αργά. Οι χορευτές κρατιούνται σφιχτά από το μπράτσο, σαν να προσπαθούν να μην χάσει ο ένας τον άλλον και κινούνται ρυθμικά μπρος – πίσω, σε σπειροειδής και φιδίσιους σχηματισμούς, σαν να μιμούνται τους ελιγμούς και τα στριψίματα του Γερανού. Μια πολύ παλιά παράδοση λέει πως ο χορός αυτός αναπαριστά την έξοδο του Θησέα από το λαβύρινθο της Κνωσού στην Κρήτη.

Σημαντικό μέρος των πληροφοριών του άρθρου προέρχονται από το βιβλίο της Δόρας Στράτου “μια παράδοση …μια ιστορία”, (εκδόσεις Γκόνη , 1973) καθώς και από την “Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Χορού” του Άλκη Ράφτη, (Θέατρο Ελληνικών Χορών “Δόρα Στράτου”, 1995)

Τσακώνικος και Καλαματιανός
Δύο παραδοσιακοί χοροί με αρχαιοελληνικές ρίζες

Από τα Ελευσίνια μυστήρια μέχρι τα πανηγύρια του δεκαπενταύγουστου, ο ίδιος κυκλικός χορός, άλλοτε με αργό κι άλλοτε με γρήγορο βήμα, είναι “παρών” στις θρησκευτικές γιορτές, στις ανθρώπινες χαρές αλλά και τις λύπες μας. Βέβαια, όπως γράφει η Δόρα Στράτου, η Ελληνίδα που διέσωσε και ανέδειξε τη λαϊκή μας παράδοση: “Όταν λέμε ότι οι λαϊκοί μας χοροί κουβαλάνε μέσα τους την ιστορία μας, δεν εννοούμε ότι χορεύονται όπως χορεύονταν πριν από 2.500 χιλιάδες χρόνια. Αυτό θα ήταν παράλογο να το σκεφθή κανείς.”