Ποια έθιμα αναβιώνουν τις Απόκριες.
“Τούτες οι μέρες το `χουνε
τούτες οι εβδομάδες
για να χορεύουν τα παιδιά
να χαίροντ’ οι μανάδες”
(Αποκριάτικο παραδοσιακό Κυκλάδων)
Από την έναρξη του τριωδίου μέχρι και την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, όλη η Ελλάδα αναβιώνει έθιμα που χρονολογούνται χιλιάδες χρόνια πριν και έχουν τις ρίζες τους σε παγανιστικές τελετές, ίσως και παλαιότερες κι από τον ελληνικό πολιτισμό. Τα έθιμα που φθάνουν μέχρι τις μέρες μας πηγάζουν από τις βακχικές γιορτές και τις εκδηλώσεις προετοιμασίας για την αναγέννηση της φύσης. Τα περισσότερα έθιμα αναβιώνουν την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς με το άναμμα μεγάλων φωτιών σε πλατείες και γειτονιές για να φύγουν τα κακά πνεύματα. Στην Καστοριά τις λένε “μπουμπούνες” και στην Κοζάνη “φανούς”, γύρω από τις οποίες στήνουν γλέντι με χορό. Σε πολλά μέρη με καρναβάλια είναι καθιερωμένο το κάψιμο του Καρνάβαλου ενώ στην Ξάνθη ονομάζεται το “Κάψιμο του Τζάρου”. Οι αποκριάτικες μάσκες ή μουτσούνες, όπως τις ονομάζουν σε διάφορες περιοχές είναι το απαραίτητο αξεσουάρ κάθε αποκριάτικης μεταμφίεσης. Άντρες ντυμένοι με ανδρικές και γυναικείες παραδοσιακές στολές, ξεχύνονται στους δρόμους με χορούς και τραγούδια. Τέτοια έθιμα είναι οι “Γιανίτσαροι και οι Μπούλες”, υπό τους ήχους του ζουρνά και του νταουλιού στη Νάουσα καθώς και ο “Γέρος”, ζωσμένος με κουδούνια, η “Κορέλα” με το μαντήλι της και ο “Φράγκος” στη Σκύρο. Στη Νιγρίτα Σερρών και στη Δράμα, οι νέοι ντύνονται “Μπαμπούγεροι” και περνούν από σπίτι σε σπίτι σείοντας τα κουδούνια τους για να διώξουν το κακό.
Σε άλλα μέρη, αναβιώνουν έθιμα με αποκριάτικους γάμους, θεατρικούς, όπως του “Κουτρούλη ο γάμος” στη Μεθώνη ή με “αταίριαστα” ζευγάρια, που προκαλούν το γέλιο και τα “πειράγματα” όσων συμμετέχουν. Ακολουθεί, φυσικά, το καθιερωμένο γλέντι. Ένας διαφορετικός αποκριάτικος γάμος “βγαλμένος” από παραμύθι είναι ο “Βενετσιάνικος Γάμος στο Τζάντε” που αναβιώνει στη Ζάκυνθο και έχει τις ρίζες του στην περίοδο της Ενετοκρατίας. Αν βρεθείτε, όμως, Καθαρά Δευτέρα στο Γαλαξίδι, τότε ετοιμαστείτε για τα “Αλευρομουτζουρώματα”. “Νέοι” κάθε ηλικίας, “ξεχύνονται” στους δρόμους και πετούν αλεύρι, φούμο και χαρτοπόλεμο ο ένας στον άλλον, αποχαιρετώντας την περίοδο του ξέφρενου γλεντιού και καλωσορίζοντας την Άνοιξη.